سنجش دما و رطوبت؛ ترموگراف یا ردیاب خودرو؟

سنجش دما و رطوبت یکی از شاخص‌های مهم برای کنترل کیفیت در بسیاری از صنایع و مشاغل است. مشاغلی که در آنها تجهیزات یا کالاهایی تولید و نگهداری می‌شوند که به دما و رطوبت حساس‌اند و در صورت بالا یا پایین رفتن این شاخص‌ها، دچار فساد، آسیب یا خسارت می‌شوند. محل‌هایی مانند داروخانه‌ها، سردخانه‌ها، گلخانه‌ها، سیستم‌های تهویه، خودروها و کانتینرهای حمل کالا از جمله مشاغلی هستند که در آنها سنجش دما و رطوبت یک ابزار مهم و ضروری به شمار می‌رود. ابزارهای زیادی برای سنجش دما و محیط وجود دارند. دو مورد از این ابزارها ترموگراف و دیگری ردیاب مجهز به سنسور دما و رطوبت هستند که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم.

فواید سنجش دما و رطوبت

1-جلوگیری از فساد مواد غذایی:

یکی از عوامل موثر در فساد مواد غذایی که در انبارها نگهداری می‌شوند یا توسط خودروهای سنگین و کانتینرهای حمل کالا جابجا می‌شوند، افزایش دما و رطوبت محیط می‌باشد.
 بالا رفتن دما و رطوبت باعث فعال شدن میکروارگانیسم‌ها و رشد حشرات می‌شود. حتی اگر زمان نگهداری مواد غذایی آنقدر طولانی نباشد که باعث رشد حشرات و از بین رفتن محموله شود، قرارگیری آن در محیط گرم و مرطوب، در خوشبینانه‌ترین حالت باعث کاهش کیفیت آن می‌شود. هر چند در برخی کالاها مانند محصولات گوشتی یا لبنی، حساسیت بیشتر و فساد سریع‌تر اتفاق می‌افتد.

به همین دلیل کاربرد دستگاهی برای سنجش دما و رطوبت از ابزارهای اساسی برای حمل و نگهداری محصولات غذایی است.

2-جلوگیری از خراب شدن تجهیزات فنی و آزمایشگاهی

3-جلوگیری از فاسد شدن داروها و محصولات دارویی

4-حفظ کیفیت گل و گیاه و محصولات گلخانه‌ای

امکانات دستگاه سنجش دما و رطوبت

1-اندازه‌گیری و نمایش دما و رطوبت به صورت مداوم و 24 ساعته                                            

2-قابلیت اتصال به کامپیوتر و ارائه خروجی به صورت نمودار یا فایل اکسل و امکان تحلیل آن توسط کاربر

3-داشتن حافظه داخلی جهت ذخیره اطلاعات و سوابق مربوط به دما و رطوبت محیط و امکان استفاده آتی از آن

4-قابلیت ادامه به کار بعد از فعال‌سازی بدون نیاز به مراقبت و چک کردن

پارامترهای مهم در انتخاب دستگاه سنجش دما و رطوبت

1-مشخص بودن محدوده اندازه‌گیری دما و رطوبت

2-دقت دستگاه در اندازه‌گیری

3-ظرفیت حافظه داخلی و ذخیره اطلاعات دریافتی

4-قابلیت نمایش همزمان دما و رطوبت

5-قابلیت تنظیم هشدار در زمان تجاوز دما یا رطوبت از محدوده تعریف شده

ابزارهای سنجش دما و رطوبت:

1-ترموگراف

ترموگراف یا ثبت‌کننده دما و رطوبت دستگاهی است که به وسیله آن می‌توان تغییرات دما و رطوبت را سنجش و ذخیره نمود. در این دستگاه حسگرها یا سنسورهایی نصب شده است که می‌توانند هرگونه تغییر در دما و رطوبت محیط را اندازه‌گیری و نمایش دهند. این دستگاه‌ها با توجه به نوع کاربری‌شان به دو دسته تماسی و محیطی تقسیم می‌شوند.

ترموگراف‌های تماسی جهت اندازه‌گیری دما به یک کابل پراب مجزا متصل می‌شوند و ترموگراف‌های محیطی از طریق سنسورهای داخلی خود به اندازه‌گیری دما و رطوبت محیط می‌پردازند.

این دستگاه‌ها عموما کوچک و قابل حمل هستند و با باطری داخلی کار می‌کنند.

اجزاء ترموگراف دما و رطوبت

1-سخت‌افزاری برای تبدیل سیگنال‌های موردنظر به داده‌های دیجیتال که شامل سنسورها، مدارات بهبود سیگنال (مانند تقویت کننده و کاهنده های نویز) و مدارهای مبدل آنالوگ به دیجیتال.

2-سخت‌افزار ذخیره‌سازی بلند مدت داده‌ها که معمولا کارت حافظه یا رایانه می‌باشد.

3-نرم‌افزار دیتالاگر که برای جمع آوری، آنالیز و نمایش داده‌ها استفاده می‌شود.

4-کابل رابط بین دستگاه و کامپیوتر برای انتقال داده‌های ذخیره شده بر روی کامپیوتر

2-ردیاب مجهز به سنسور دما و رطوبت

از آنجایی که با گسترش حمل و نقل، جابجایی کالاهایی مانند مواد غذایی بسیار رواج پیدا کرده است، صاحبان کالاها یا شرکت‌های حمل و نقل همیشه نگران فاسد شدن یا خراب شدن این بارها هستند به همین دلیل سال‌ها ترموگراف برای سنجش دمای انبارهای مواد غذایی یا کانتینرهای حمل کالا استفاده می‌شد. اما این ابزار با معایب و نواقصی همراه بود. مثلا امکان پایش دمای کانتینر و گزارش‌گیری از آن به صورت لحظه به لحظه برای صاحب کالا یا شرکت امکان پذیر نبود و تنها پس از رسیدن خودرو به مقصد، امکان بیرون آوردن دستگاه و بررسی گزارش آن وجود داشت. در صورتی که در بین راه مشکلی برای تهویه هوای کانتینر به وجود می‌آمد، راننده و شرکت از این امر مطلع نمی‌شدند و ممکن بود خسارت جبران ناپذیری به آنها وارد شود.با توسعه دانش و فناوری این ابزار گسترش پیدا کرد تا جایی که امروزه ما ردیاب‌هایی را داریم که به سنسور دما و رطوبت مجهز هستند.

اجزاء ردیاب مجهز به سنسور دما و رطوبت

1-تراشه جی پی اس برای تعیین موقعیت مکانی

2-سخت‌افزاری برای تبدیل سیگنال‌های دستگاه به داده‌های دیجیتال مانند سنسورها، مدار تقویت و مدارهای مبدل آنالوگ به دیجیتال

 3-کارت حافظه جهت ذخیره اطلاعات

4-نرم‌افزاری برای جمع‌آوری، آنالیز و نمایش داده‌ها

5-باتری داخلی یا کابل اتصال به برق خودرو

سخن پایانی

دستگاه های ردیاب مجهز به سنسور دما و رطوبت نسل پیشرفته‌ای از ترموگراف‌ها هستند. آنها با سنجش و اندازه‌گیری محیط اطراف خود، می‌توانند میزان دما و رطوبت را نمایش دهند و در صورت تجاوز از محدوده مجاز به صاحب کالا یا راننده پیامک هشدار بفرستند. این وسیله ابزار مهمی برای مشاغل و صنایعی است که در آنها حفظ و کنترل دما و رطوبت محیط حائز اهمیت است.